Elizbarrutiko Arte Sakratuaren Museoa

Elizbarrutiko Museoa sortzeko ideia XX. mendekoa da; orduan hasi ziren Apezpikutza Jauregiaren bulegoetan biltzen bildumako lehenbiziko obrak. 

Harrezkeroztik, hainbat lekutan egon da: 1923an Kontzilio Apaizgaitegian "Elizbarrutiko museoa; bertan, elizari dagozkion arte objektuak erakusteko, behar bezala sailkatuta" inauguratu zen. 1930 eta 1936. urteen artean, Elizbarrutiko Apaizgaitegi berrian instalatu zen eta, 1942 eta 1999. urteen artean, Augustin Jauregian jasotako museo instituzioen funtsen zati aitortu zen, Arabako Etxearekin, Museo Probintzialarekin eta Arte Ederren Museoarekin batera. 

Azkenik, 1999. urtean, museo hori Katedral Berrian inauguratu zen, Elizbarrutiaren eta Arabako Lurralde Historikoaren erlijio ondarea berreskuratu, kontserbatu, aztertu eta zabaltzeko.

Bilduma osatzen duten obren jatorriak honakoak dira: Arabako Foru Aldundia, Gasteizko Gotzaindegia eta Elizbarrutiko elizak. Kronologia hurrenkeraren araberako bost ataletan banatzen dira eta material edo teknika nagusien arabera izendatu dira: Harria, Enborra, Taula, Mihisea eta Zilarra. 

Museoa Katedral Berrian dago. Eraikin neogotikoa da eta 1907an hasi zen eraikitzen; 1914 eta 1946. urteen bitartean obra geldirik egon zen eta 1969an kontsakratu zen. Barrualdea gardena da eta garaiera handiko bost nabe ditu; Maumejean Etxeko beirate bikainek argitzen dituzte nabe horiek. Tenpluan espiritualtasuna eta museo alorra nagusi dira; izan ere, girolako kaperak museoaren areto bihurtzen dira.