Lurpeko ur-baliabideen aurreikuspena
Lurpeko baliabide hidrikoen egoera
Klima aldaketaren testuinguruan, AFAk plataforma digital bat garatu du, Arabako ur aprobetxamenduen lehortearekiko erresilientzia hobetzen laguntzeko, lurpeko ur erreserben egungo egoeraren balorazio kuantifikatua eskaintzen duen sistema baten bidez. Horretarako, egoera indizea erabiltzen da, hots, administrazio hidraulikoek egindako adierazle bat, eta erreserba hidrikoen egoerak lau egoeratan sailkatzen ditu: normala, aurrealerta, alerta eta larrialdia. Helburua da ur kudeatzaileei sistema bat ematea, lurpeko erreserba hidrikoen egungo egoera ezagutzeko eta lehorteei edo eskasia aldiei aurrea hartzeko.
Egoera horien esanahia ulertzeko, ulertu behar da zer diren baliabide berriztagarriak eta akuifero baten erreserbak. Adibidez, alerta egoerak ez du esan nahi akuiferoaren erreserbak agortu direnik. Arabako akuifero gehienen egoeran, esan nahi du baliabide berriztagarriak, hau da, azken urteko edo urteetako betetzeek sortutakoak, gutxieneko historikoetan daudela. Hala ere, kasu askotan, akuiferoek erreserba hidrikoak dituzte, ibai, iturburu edo hezeguneetarako eskualdeko deskarga kotaren azpitik daudenak. Erreserba horiek hiri erabileretarako hornidura bermea dira lehorteak gertatzen direnerako (hiri hornidura da araudiak bermatzen duen lehentasunezko erabilera). Hala ere, kontuan izan behar da lehorteetan erreserbak ponpatzeak ingurumen inpaktu handiagoa izango duela, ibaien euste emariak, iturburuenak eta hezeguneetara egiten den ekarpena murriztuko baitira. Ildo horretan, alerta egoera bat ez da akuiferoak erabat hutsik dauden egoera bat, baizik eta egoera bat zeinean ustiapen ordenatu baten garrantziaz kontzientziatu behar baita, edateko uraren hornidura bermatu ahal izateko, eta ingurumen inpaktua murriztera bideratuta.
Plataformak AFAk lurraldean ezarri duen sentsore sarea, piezometroak eta ibaien ur emaria neurtzeko estazioak biltzen ditu. Haietako askok hainbat hamarkadako serie historikoak dituzte jada, baita beste erakunde batzuek (AEMET, Euskalmet, SAIH edo URA) emandako informazio garrantzitsua ere. Datu horiek hodeira bidaltzen dira, eta, han, ikaskuntza automatikoko algoritmoen bidez ustiatzen dira, epe laburrean (sei hilabete arte) lurpeko uraren egoera indizearen simulazioak egiteko.
Aurreikuspenak akuifero sektore bakoitzeko piezometro jakin batzuetan oinarrituta egiten dira. Piezometro horiek, funtsean, akuiferoko baliabideen eta erreserben bilakaera ondoen adierazten dutelako hautatzen dira. Hautaketa hori egiteko, gakoa izan da piezometriako serie historiko behar bezain luzeak izatea, haien adierazgarritasunaren analisia egiteko, zenbait irizpide kontuan hartuta, hala nola betetze eta huste zikloekiko sentikortasuna eta ekarpenen urte arteko joeren isla.
Horrela, bi ikuspegi osagarri daude arrisku hidrikoa ebaluatzeko. Lehenengoa erreserben egungo egoera ezagutzea da, "denbora errealean" ebaluatuta, egoera indizearen bidez. Horrez gain, egoera meteorologiko txarra izanez gero (lehorte meteorologikoa), plataformak hurrengo hilabeteetako erreserben bilakaeraren simulazioa egiten du.
Zerbitzu hori bereziki pentsatuta dago Arabako ur kudeatzaileei laguntzeko, beren sektoreko ur erreserben egoerari buruzko informazio egiazkoa izan dezaten, eta lehorteei aurrea hartzeko, haien bilketek epe laburrean izan dezaketen arrisku hidrikoa aurreikusiz.
Plataformak aukera ematen du, halaber, aztertutako sektore bakoitzari zuzenean lotutako harguneak ikusteko, baita lurpeko beste baliabide batzuei lotutako gainerako harguneak ere.
Helburua lurraldearen erresilientzia areagotzea da, klima aldaketaren aurreko egokitzapen neurrien funtsezko alderdia baita, KLIMA ARABA 2050 estrategian aitortzen den bezala.
Plataforma horrek KLIMA ARABA estrategiarekin duen loturak dokumentu honetan adierazitako hainbat helburu eta ildo estrategikori eragiten die.