Fauna eta Landaredia

Uhalde enara, Araban kudeaketa plana duen lehenengo espeziea. 
Hondarrezko ezpondetan egindako galerietan bizi da.

Espezie migratzailea da. Ugalkoloniak ditu Araban apiriletik abuztura arte, eta Afrika tropikalean eta ekuatorialean hibernatzen du.

• Kudeaketa plana
• Eskuliburua

Bonelli arranoa  edo aztore-arranoa Euskal Herriko galzoriko espeziea da eta Arabako Lurralde Historikoan bikote ugalkor bat dago.

• Araudia 

Arabako ugaztunik garrantzitsuena da, eta, katamotz iberiarrarekin batera, Europatik desagertzeko arriskurik handiena duena. Espezieak badu Kudeaketa Plan bat 2003. urteaz geroztik, eta 2000tik 2004ra, LIFE-Natura proiektu baten ardatza izan zen.

Europako Batzordeak diruz lagundu zuen LIFE-Natura proiektu hori, eta hari esker, espeziea kontserbatzeko lanari ekin zitzaion. 2003an onartu zen bisoi europarraren kudeaketa plana. Espezie hau Euskadiko nahiz estatuko zerrendetan “galtzeko arriskuan daudenen” kategorian sailkatuta dago. Araba lanean ari da espeziea gal ez dadin, gainerako foru administrazio, autonomia erkidego eta Europako herrialdeekin batera. Aipatutako helburua lortzeko, oso garrantzitsua da jarduerek aurrera jarraitzea.

• Bisoi europarra.Eremuak
• Araudia
• Bisoi europarra 
• Bisoi europarra. Nolakoa da?

Ugaztun hau urertzak landaredi ugariz estalita dituzten ur bide, laku eta urtegietan bizi da.

Uretako bizimodura moldatuta dago, eta horregatik igerilari eta urpekari trebea da. Gauez ibiltzen da, ia beti. Espezie karniboroa da, horregatik batik bat arrainak, karramarroak, anfibioak eta narrastiak jaten ditu. Duela gutxi egindako genetika azterlanek egiaztatu dute Araban bizi diren populazioen egoera onargarria dela, gaur egun.

• Araudia

Kanidoen familiako ugaztuna da. Eskura dituen baliabideak erabiltzen dituen harrapari aparta da.

Europa mailan, 1992ko maiatzaren 21eko Kontseiluaren 92/43/CEE Zuzentarauko V. eranskinean agertzen da. Aipatutako zuzentaraua basa fauna eta flora eta habitat naturalak zaintzeari buruzkoa da ("Habitaten Zuzentaraua") eta kudeaketa neurriak izan ditzaketen eta Batasunaren interesekoak diren espezieak jasotzen ditu, betiere, kontserbazio egoera onean mantentzearekin bateragarriak badira. Hori dela eta, 2010ean onartu zen haren kudeaketa plana Araban.

Ur gezatan bizi den arrain txikia da. Espezie hau galtzen ari da, habitatak aldatu eta galdu direlako, ibaietako urak kutsaturik daudelako eta uretako espezie aloktonoak edo exotikoak sartu direlako.

Ibaien erdialdean edo behealdean bizi da, sakonera txikiko ur gardenetan, eta legarrak, errekarriak edota beren burua babesteko eta harrapatua ez izateko moduko harri handiak dauden lekuetan.

• Kudeaketa plana

Araban oso bakana den espeziea da. Inguruko ibaietan, berriz, antzeko espezie bat bizi da: katxoa (S. cephalus).

Arrain ertaina da, eta ez du 30 cm-ko luzera baino handiagoa. Ibai oso gutxitan aurkitu da, tarte sakonetan eta urak indar txikia duenetan. Honelako arrain gutxi daude, industria zein nekazaritza jatorria duten isuri kutsatzaileek uraren kalitatea galtzea eragin dutelako, agorraldietan ura atera delako eta arrain espezie exotikoak, kanpotarrak edota aloktonoak sartu direlako, hala nola, perka amerikarra edo lutxoa..

• Kudeaketa plana

Arrain txiki honek ahoa behera begira dauka, sei bizar motzek inguratua. Ur garden eta ondo oxigenatuak dituzten ibaien goialdean edo erdialdean bizi da, sakonera txikiko tarteetan eta urak indar handia ez duenetan.

Araban, Omecillo ibaian aurkitu da populazio bakarra.

• Kudeaketa plana

• 229/2015 Foru Agindua, maiatzaren 22koa, onartzen duena Euskal Autonomia Erkidegoan Europar Batasunaren Intereseko Hegazti Nekrofagoak Kudeatzeko Baterako Plana, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorrak eta Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako foru aldundiek batera idatzia
• Euskadiko Hegazti Nekrofagoak Kudeatzeko Plana 
• Aurkeztutako alegazioei erantzuteko txostena

Arabako ia lurralde osoan daude sugegorriak,
baina gutxi dira Arabako Errioxan, ingurune
hartako nekazaritza intentsiboa dela eta. Sugegorri kantauriarra probintziaren erdialdetik iparraldera aurki dezakegu, eremurik hezeena baita, eta aspis sugegorria, aldiz, erdialdetik hegoaldera eta mendebaldean. Gasteizen bi espeziak aurki ditzakegu, eta ohikoa da ale hibridoak ikustea.

• Azalpen-liburuxka

Araban hegazti fringilidoak edukitzeari buruzko araudia. Populazioen jarraipena

Europako araudia aplikatuz, Araban ez da ematen hegazti fringilidoak salbuespenez harrapatzeko baimenik, gatibu hazteko, haien kantu eta edertasun ezaugarriak handitzeko xedearekin.

Hegazti fringilidoak dituzten hazleek nahitaez erregistratu behar dute hegazti horien edukitza Arabako Foru Aldundiko Natura Ondarearen Zerbitzuko Erregistro Ofizialean.

2001eko harrapaketa eta edukitze araudi espezifikoa 2016an aldatu zen, eta aparteko harrapaketa baimenak indargabetu ziren, hegaztiak edukitzeko erregulazioari eutsiz.

Araban, hegazti fringilido, kardantxilo, txirriskila eta txoka horien jarraipena egin zen, haien bilakaera eta lehen baimendutako harrapaketa populazioen gainean izan zezaketen eragina egiaztatzeko.

• 166/2001. Foru Agindua, apirilaren 19koa. Honen bidez, Arabako Lurralde Historikoan hegazti basati mokomakurrak bizirik harrapatzeko eta edukitzeko baimena salbuespenez emateko araudia ezartzen da (2016.ean partzialki baliogabetuta)

• 150/2016 Foru Agindua, ekainaren 20koa, (Baliogabetzailea)
• Hegazti mokomakurren jarraipena – Araban 2011

Populazioa urtetan murrizten joan ondoren, 80ko hamarkadaz geroztik habia egiten duten kolonien kopurua ugaritzen doa, Araban.

Sai arrea interes berezikoen kategorian sailkatutako espeziea da.  Beste autonomia erkidego batzuekin eta Europako administrazio batzuekin koordinaturik, espezie honen eta haren mugimenduen jarraipena egiten da. 

Sai arreak abereetan kalteak eragin ditzake, ahul edo mugitu ezinik daudenean. Horregatik 2003az geroztik Arabako Foru Aldundiak espezie honek aziendan eragindako kalteen ordainak arautzen ditu.

• 90/2008 Foru Dekretua

• Eskabide orria